آداب انتقاد و اعتراض
بدون شک همه‌ی ما در زندگی بارها و بارها در شرایطی قرار گرفته ایم که در آن مجبور شدیم به انتقاد و اعتراض دست بزنیم، پس هرگز نمی‌توان انتقاد کردن یا اعتراض را موضوعی خلاف اخلاقیت و توهین آمیز تلقی کرد و بهترین راه برای استفاده درست از آن این است که با آداب اصولی و درست انتقاد و اعتراض، آشنا شویم.
برای مثال فکر کنید در محیط کاری‌تان یکی از همکار های شما مدام در حال صحبت با تلفن است و اینکارش باعث می‌شود شما نتوانید بر روی کارتان تمرکز کنید، در این حالت بهترین کار این است که با نهایت احترام از او بخواهید اگر تماسی دارد که باید به آن پاسخ بدهد در خارج از محیط کاری این کار را انجام دهد، همین موضوع نمونه‌ی ساده‌ای از اعتراض است.
و یا مثلا یکی از همکاران شما در حال ارائه دادن در برابر کارکنان و کارفرمایتان است و شما به وضوح ایراداتی را در کار او می‌بینید و می‌دانید که با گفت این موارد به او، در ارائه های بعدی نتیجه کارش قطعا بهتر خواهد بود، در این مورد هم بهترین کار متوسل شدن به انتقاد است که البته باید به نحوی بیان شود که باعث ناراحتی فرد نشود، مثلا می‌توانید در خلوت و با لحنی محترمانه پیشنهادات خود را با او در میان بگذارید.
رعایت احترام و مطرح کردن انتقادتان در خلوت هر دو نمونه هایی از آداب انتقاد و اعتراض هستند، که در ادامه به بررسی مفصل تر موارد این چنینی خواهیم پرداخت، اما پیش از آن بهتر است به شرح این موضوع بپردازیم که اصلا هدف از نقد و انتقاد چیست؟
هدف از نقد و انتقاد چیست؟
به زبان ساده هدف از نقد و انتقاد کردن بیان نکات مثبت یا منفی یک شخص، یک وسیله، یک حرف و حتی یک اتفاق، و در مقاله بهترین روش های انتقاد کردن از دیگران اشاره شد که بهترین نوع انتقاد، انتقاد سازنده است که باعث بهبود و رشد فردی می‌شود.
به طور کلی می‌توان هدف از نقد و انتقاد را به این صورت دسته بندی و معرفی کرد، ما انتقاد می‌کنیم تا:
- فرد رشد و پیشرفت کند
- در مواردی باعث رنجش و آزار فرد شویم
- خودنمایی کنیم و نشان دهیم که صاحب نظر هستیم
- باعث بهتر شدن اوضاع شویم
- و…
بهترین آداب انتقاد و اعتراض
یک انتقاد خوب، مفید و سازنده باید از اصول و آداب درستی پیروی کند، زیرا در غیر این صورت ممکن است انتقاد به درستی صورت نگیرد و به انتقاد مخرب تبدیل شود، برخی از آدابی که خوب است آنها را در زمان انتقاد و اعتراض به کار ببریم را نام می‌بریم.
۱.اعتدال در انتقاد
یکی از اصلی ترین آداب انتقاد این است که گاهی هم فراموش می‌شود میانه روی در نقد کردن است، برای رعایت این نکته، ابتدا بدانید که دقیقا به چه دلیلی در حال نقد کردن یک شخص هر موضوع هستید، پس از آن باید سعی کنید که در بیان آن و شدتی که به آن می‌دهید زیاده روی نکنید.
۲.انتقاد از عمل، نه عمل کننده
در انتقاد سازنده و درست، عمل نادرست مورد نقد و یا اعتراض قرار می‌گیرد، اما حرمت و احترام افراد همواره حفظ می‌شود، گاهی در زمان انتقاد سعی کنید حساب کاری که از آن انتقاد می‌کنید را از انجام دهنده آن جدا کنید، چرا که نمی‌توان به دلیل خوب بودن یک شخص، همه اعمال او را تأیید کرد و همچنین نمی‌توان به دلیل بد بودن یک یا چند عمل که توسز یک فرد انجام شده‌اند، شخصیت او را زیر سۆال برد.
۳.رعایت ادب در انتقاد
یک انتقاد سازنده، همواره با رعایت احترام شخصیت اجتماعی دیگران همراه است، اگر انتقاد با مهر و ادب همراه نباشد، ممکن است فردی که از او انتقاد می‌شود را به واکنش های بدی وادار کند، چرا که هیچکس دوست ندارد و اجازه نخواهد داد که به شخصیت او خدشه ای وارد شود.
از طرفی بیان اعتراض و یا انتقاد با رعایت احترام و ادب، احتمال موثر بودن آنچه به زبان آورده ایم را هم بیشتر خواهد کرد.
۴.بی طرفی در انتقاد
مس‌توان گفت یکی از شروط لازم برای انتقاد سازنده، بی‌طرفانه بودن و رعایت انصاف در آن است، برای مثال برای اعتراض یا انتقاد کردن نباید میزان دوستی و دشمنی خودتان با آن فرد را در نظر بگیرید و بر اساس آن نظراتتان را به زبان بیاورید.
بلکه آن چیزی که مهم و حائز اهمیت است توجه به کاری است که درباره آن نظر می‌دهیم و نه میزان علاقه یا نفرتی که به کسی داریم.
۵.در نظر گرفتن شرایط فرد
انسان در زمان انتقاد کردن از یک شخص، باید حتما این موضوع را در نظر بگیرد که او در چه وضعی قرار دارد، برای مثال اگر فرد عصبانی است، انتقاد کردن و یا بیان اعتراضتان در آن زمان به هیچ عنوان صحیح نیست، زیرا ممکن است باعث رنجش و عصبانیت بیشتر آن شخص شود.
۶.انتقاد را با تحقیر اشتباه نگیرید
انتقاد یعنی توجه به نکات منفی و مثبت یک فرد در یک زمان، با رعایت احترام و همچنین در نظر گرفتن شان و شخصیت آن فرد، اما در زمان تحقیر و تمسخر در اکثر مواقع تمرکز بر روی نکات منفی و حتی پررنگ تر نشان دادن آنهاست تا فرد احساس بی ارزشی و پوچی کند.
پس توح کنید که به هیچ عنوان در زمان نقد کردن دیگران یا بیان اعتراضاتتان به آنها، توهین یا تحقیری به آنها صورت نگیرد.
۷.راهکار ارائه کنید
اگر انتقاد می‌کنیم و یا از موضوعی ناراضی هستید و به اعتراض به آن می‌پردازید، سعی کنید بعد از بیان صحبتتان راهکار ها و پیشنهاد های عملی را به میان بیاورید تا به فرد بفهمانید که مشکلاتش قابل حل هستند و قصد شما از بیان آن انتقاد فقط رشد و بهبود شرایط آن فرد است.
کلام آخر
در این مقاله راهکارهایی کاملا عملی را برای بیان انتقاد و اعتراض هایتان ارائه دادیم که با پیاده سازی آنها انتقادهایتان مفیرتر و موثرتر خواهند بود امیدواریم برایتان مفید باشند.